Ախոնդրոպլազիա
Ախոնդրոպլազիա, (դիաֆիզար ապլազիա, Պարրո-Մարիի հիվանդություն, բնածին խոնդրոդիստրոֆիա), գենետիկ հիվանդություն է։ Այն բնորոշվում է կարճ ձեռքերով ու ոտքերով և իրանի նորմալ չափսերով իսկ միջին հասակը կազմում 131 սանտիմետր տղամարդկանց համար և 123 սանտիմետր կանանց համար։ Այլ արտահայտություններից են մեծ գլուխը և արտահայտիչ ճակատը։ Մտավոր ունակությունները չեն տուժում։
Ախոնդրոպլազիայի պատճառը ֆիբրոբլաստների աճի գործոն ընկալչի (fibroblast growth factor receptor 3, FGFR3) գենի մուտացիան է։ 80% դեպքերում հիվանդության պատճառը վաղ զարգացման ժամանակ առաջացած նոր մուտացիան է։ Մնացած դեպքերում փոխանցվում է հիվանդ ծնողից աուտոսոմ դոմինանտ կերպով։ Երկու մուտացված գենի առկայության դեպքում հիվանդերը չեն ապրում։ Հիվանդությունն ախտորոշվում է ախտանիշների հիման վրա, իսկ կասկածելի դեպքերում կատարվում է նաև գենետիկ թեստավորում։
Ախոնդրոպլազիայի պատճառը ֆիբրոբլաստների աճի գործոն ընկալչի (fibroblast growth factor receptor 3, FGFR3) գենի մուտացիան է։ 80% դեպքերում հիվանդության պատճառը վաղ զարգացման ժամանակ առաջացած նոր մուտացիան է։ Մնացած դեպքերում փոխանցվում է հիվանդ ծնողից աուտոսոմ դոմինանտ կերպով։ Երկու մուտացված գենի առկայության դեպքում հիվանդերը չեն ապրում։ Հիվանդությունն ախտորոշվում է ախտանիշների հիման վրա, իսկ կասկածելի դեպքերում կատարվում է նաև գենետիկ թեստավորում։
Անդրանիկ Համասյան PhD
Ախոնդրոպլազիա
Ծրագրի ղեկավար
Նշաններ և ախտանիշներ
- Անհամաչափ գաճաճություն
- Վերին վերջույթների անհամաչափ կարճացում (ռիզոմելիա)
- Ոտքի և ձեռքի կարճ մատներ զուգակցված եռատամ ձեռքերով
- Լայն գլուխ և արտահայտիչ ճակատ
- Դեմքի միջին հատվածի փոքրացում և քթի մեջքի հարթեցում
- Ողնաշարային կիֆոզ (ուռուցիկ ծռվածություն) կամ լորդոզ (գոգավոր ծռվածություն)
- Վարուսային (ոտքերի Օ-աձև ծռում) կամ վալգուլային (X-աձև) դեֆորմացիա
- Ականջի հաճախակի վարակներ (եվստախյան փողի փակման արդյունքում), սլիփ ափնոե (կենտրոնական և օբստրուկտիվ), և հիդրոցեֆալիա
80% դեպքերում պատճառը ֆիբրոբլաստների աճի գործոնի ընկալչի (fibroblast growth factor receptor 3, FGFR3) գենի մուտացիան է։ Այս գենը գլխավորապես պատասխանատու է սպիտակուցի՝ ֆիբրոբլաստների աճի գործոնի ընկալչի սինթեզի համար։ Այս սպիտակուցը նպաստում է կոլագենի և հյուսվածքների ու ոսկրերի այլ կառուցվածքային տարրերի արտադրման համար։ FGFR3 գենի մուտացիայի դեպքում փոփոխվում է սինթեզված սպիտակուցի և աճի գործոնների փոխազդեցությունը և առաջանում է ոսկրանյութի առաջացման բարդություններ։ Աճառային հյուսվածքը չի կարողանում լիովին փոխակերպվել ոսկրայինի, ինչը արտահայտվում է հասակի անհամաչափ կարճությամբ։